Publikacje
Rozwód a obowiązek alimentacyjny między małżonkami
Małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa obowiązani są do przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny, a wraz z rozwiązaniem małżeństwa może powstać między nimi roszczenie alimentacyjne.
Zwykły obowiązek alimentacyjny
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 60 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 5 marca 1964 roku, Nr 9, poz. 59) (dalej: „Ustawa”) „Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”.
Powyższe oznacza, że roszczenia alimentacyjnego tzw. zwykłego może domagać się małżonek:
- rozwiedziony,
- nie uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia,
- będący w niedostatku,
- w zakresie obowiązku alimentacyjnego obejmującego środki utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom, w tym możliwościom zarobkowym i majątkowym małżonka zobowiązanego.
Małżonek nie uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest wtedy, gdy wyrok rozwodowy wskazuje, iż oboje małżonkowie ponoszą winę rozkładu pożycia, żaden z małżonków nie ponosi winy rozkładu pożycia, gdy sąd zaniechał w wyroku orzekania o winie lub rozwód orzeczono z wyłącznej winy drugiego małżonka.
Przez niedostatek należy rozumieć sytuację w której rozwiedziony małżonek nie jest w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części. W tym miejscu warto przytoczyć orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2000 roku, zgodnie z którym w niedostatku pozostaje nie tylko taki uprawniony, który nie dysponuje żadnymi środkami utrzymania, ale także taki, którego usprawiedliwione potrzeby nie są w pełni zaspokojone (sygn. akt: I CKN 226/00).
Środki utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom, w tym możliwościom zarobkowym i majątkowym małżonka zobowiązanego są świadczenia, które stanowić mogą świadczenia pieniężne płatne cyklicznie w określonej wysokości zapewniającej normalne warunki życiowe dla małżonka uprawnionego.
Obowiązek alimentacyjny małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia
W przypadku, gdy małżonek rozwiedziony za wyłącznie winnego rozkładu pożycia w zakresie roszczeń alimentacyjnych zastosowanie będzie miał art. 60 § 2 Ustawy, zgodnie z którym: „Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”.
Powyższe oznacza, że:
- roszczenia alimentacyjnego może domagać się małżonek niewinny rozkładu pożycia małżeńskiego, w przypadku gdy drugi małżonek został uznany za wyłącznie winnego,
- rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego,
- małżonek winny zobowiązany jest do przyczyniania się do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego,
- małżonek niewinny nie musi pozostawać w niedostatku.
Wyrok rozwody ma zwierać informację, że jeden z małżonków jest wyłącznie winny rozkładu pożycia, a drugi jest niewinny.
Analizując pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego należy porównać sytuację, w jakiej małżonek niewinny znajdzie się po rozwodzie, z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby pożycie małżonków funkcjonowało normalnie (SN z 28 października 1980 r., III CRN 222/80).
Przyczynianie się do zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego mieści się między granicą, poniżej której istnieje już niedostatek, a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków (SN z 28 października 1980 r., III CRN 222/80).